|
|
| |
Гәрәй Рәхим турында каләмдәшләре
* * *
Гәрәй Рәхим... Бу - аңа мин биргән псевдоним. Беренче киңәш итеп. Без аның белән Лениногорскида очраштык. Семинарда. Мәктәптә укытамы иде, әллә укый идеме икән? Аның шигырьләре бар ие, шигырьләрен тикшергәннән соңра, күренеп тора, егеттән булыр шикелле. Кайбер яхшы якларын әйттем инде. Әнә шунда киңәш биргән идем мин аңа шул исем турында.
Язган әйберләре җитди. Кайвакытта безнең новаторлар шикелле язган кебек күренә тышкы яктан, ләкин барыбер язган әйберләренең эчендә ритм бар аның. Төп нигезе ритмга корылган. Шул яклары белән мине кызыктыра. Фикерләре аның матур гына... Ул бик акыллы егет, җитди егет, буш түгел.
Хәсән ТУФАН,
Татарстанның халык шагыйре.
* * *
Мәхәббәт - менә ул шигъриятнең кешеләрне берләштерә, аларны күркәмрәк һәм игелеклерәк итә торган сихерле көче. Гәрәй Рәхим шигырьләре Пушкинның, әдәбият ул акыл өйрәтү түгел, ә идеал, дигән фикерләрен раслый кебек.
Давыт КӨГЕЛТИНОВ,
калмык шагыйре, Социалистик Хезмәт Герое.
* * *
Гәрәй Рәхим иҗатында хәтта космос, галәм төзелеше темасы да гаять шәхси, кешелекле, ипле бер яңгырашка ия. Аның мондый шигырьләре яккан учак тирәсендә әкият тыңлыйсы, тирән уйларга биреләсе, күңелнең иң түрендә яткан хисләр, йолдызлар яктылыгы белән өртелгән серләр турында әңгәмә корасы килә башлый. Күрәсең, болар бөтенесе бергә Шигърият дип аталадыр.
Егор ИСАЕВ,
рус шагыйре, Ленин премиясе лауреаты.
* * *
Мине Татарстан язучылары белән күпьеллык тыгыз әдәби багланышлар һәм кешелекле җылы мөнәсәбәтләр бәйләп тора. Үзенчәлекле прозаик Г.Әпсәләмов минем әдәбият институты буенча курсташым иде, нечкә күңелле, давыллы Гадел Кутуй минем дустыма әйләнде. Мине татар прозасы һәм шигърияте белән беренче мәртәбә алар таныштырды.
Еллар үтте, менә инде минем укучыларым Гәрәй Рәхим һәм Разил Вәлиев татар әдәбиятына ышанычлы адымнар белән килеп керделәр.
Лев ОШАНИН,
рус шагыйре, СССР Дәүләт премиясе лауреаты.
***
Шагыйрь Гәрәй Рәхимнең уңышлы шигырьләре турында әйтеп узасы килә. Автор юри оригинальлек эзләми, шулай да шигырьләре бик үзенчәлекле, эчтәлеге белән дә бик кызыклы.
Ибраһим ГАЗИ,
язучы.
* * *
Яңа гына журналда Гәрәй Рәхим шигырьләре басылып чыкты («Казан утлары», 1967 ел, 7 нче сан). Аның бу яңа әсәрләре куаныч белән укыла. Бигрәк тә «Сугышта югалган солдатлар» шигыре үзенчәлекле. Шагыйрь үз әсәренең
ритмик төзелешенә ачык иҗекләр баганасы кертеп, аның эчтәлегенә тиң аваз, аһәң, интонация тапкан.
«Сагыш һәм шатлык» шигырендә дә ачык иҗекләр тәртибе бар.
Гәрәй Рәхим, әйтергә кирәк, яңа шигырь ачкан.
Хатип ГОСМАН,
профессор.
* * *
Гәрәй Рәхим кебек талантлы шагыйрьнең опера сәнгатенә мөрәҗәгать итүен хупларга гына кирәк.
Мансур ХӘСӘНОВ,
әдәбият галиме, академик.
* * *
Гәрәй Рәхим иҗаты -халыкның узганына һәм бүгенгесенә нык тамырланган тормышчан иҗат. Аннан соң, мин аның шигъриятен бик кешелекле дип әңтер идем. Кешенең төп сыйфаты да кешелеклелек булырга тиеш түгелме соң?
Равил БИКБАЕВ,
Башкортостанның халык шагыйре.
* * *
Гәрәй Рәхимдә тел. Аның телендә начар-чатак мисал табу читен. Ирекле ритм белән язуына карамастан, теле җырлап, чишмә кебек челтерәп агып тора. Кайбер шигырьне яңадан укып карыйсы килә, уйландыра, димәк, бу - шигырь.
Әнвәр ДАВЫДОВ,
шагыйрь.
* * *
Гәрәй Рәхимнең байтак шигырьләре туган җиргә багышланган. Шагыйрь ул җирдә җилкенеп яши, төзи, яна, сөя, кирәк чагында яшертен генә елый да белә, ирләрчә моңсулана, мәхәббәтен таба. Ул җирдә аның ата-бабапары яшәгән. Бу җирдә аның дәвамы - балалары яшәячәк.
Аяз ГЫЙЛӘҖЕВ,
Татарстанның халык язучысы.
* * *
Поэзия - Г.Рәхим өчен олы дөнья белән шатлыклы очрашу чарасы. Кеше рухы белән галәм моңы арасында якынлык эзләү - һәрвакытта шагыйрьнең игътибар үзәгендә. Вакыт узган саен аның иҗаты табигыйрәк яңгырый, мәгънәсе тирәнрәк ачыла бара.
Тәлгат ГАЛИУЛЛИН,
профессор.
* * *
«Кардәш әдәбиятлар» журналында икенче булып Гәрәй Рәхим сөйләшә башлады. Бу факт шагыйрьнең тууына 50 ел тулган көннәргә туры килде, без моны шагыйрьне юбилее белән Төркия әдәбияты да котлау дип кабул итәбез.
Әбрар КӘРИМУЛЛИН,
академик.
* * *
Мөхтәрәм Гәрәй бәй! Ике шигырегезне Төркиядәге Измир шәһәрендә басылган «Кардәш әдәбиятлар» мәҗмугасында нәшер иттек. Сезне татарчаның милли тавышы булган шул мәҗмугада басылып чыгуыгыз белән тәбрик итәм.
Мостафа ӨНӘР,
Төркия галиме.
* * *
Гәрәй Рәхим иҗаты - кешелекле иҗат. Кешелекле иҗат, димәк, кирәкле иҗат. Йомшак тембрлы таланты, сабыйлыгын җуймаган күңеле, игелек кылырга теләп януы, шактый ук нәтиҗәле хезмәте белән якын һәм безгә һәммә-безгә кирәк шагыйрь ул Гәрәй Рәхим.
Равил ФӘЙЗУЛЛИН,
Татарстанның халык шагыйре.
* * *
1979-1981 елларда Мәскәүдә Югары әдәби курсларда укыдым. Әйтергә кирәк, бу еллар минем күңелемдә үзара җылы мөнәсәбәтләрнең төрле өлгесе булып күңелемдә уелып калды. Бик дус яшәсәк тә, туган җир, туган моңнар сагындыра иде. Күренекле татар шагыйре Гәрәй Рәхим белән бергә укыдык. Тәнәфес вакытында үзебезнең телдә сөйләшеп алабыз. Бик дулкынланып китсәк, парта хезмәтен үтәгән өстәлләргә урнашып (40 яшьлек сакаллы «сабыйлар!»), үзебезнең туган моңнарны сузабыз.
Әнисә ТАҺИРОВА,
башкорт шагыйрәсе.
* * *
Шагыйрь Гәрәй Рәхим поэзиясенә, гомумән дә, ниндидер бер күңел киңлеге, бөтенлек, олы җан яшәеше, тулы яшәеш хас. Аның шигырьләрендә кеше үзен бөтен тирәнлегендә ачып, ачылып, түгелеп яши. Анда хис, кичереш үзенең бар реальлегендә, катлаулы чынлыгында ачыла. Анда барысы да табигый һәм кешечә ышандырырлык була.
Мансур ВӘЛИЕВ,
әдәбият тәнкыйтьчесе.
"Мәйдан" № 9, 2011.
|
|
Алгы бит
